Dit is nu zo'n film die tjokvol zit met waarden en normen die mensen er op na houden over 'relaties'. Dat woord maar even tussen aanhalingstekens omdat de problemen die de film schildert juist te maken hebben met onhelderheid over wat het hebben van een relatie betekent. Is dat hetzelfde als een 'boyfriend' of 'girlfriend' hebben? En bestaat er een samenhang tussen een relatie hebben en met iemand willen trouwen? Er zitten op dat vlak nogal bedenkelijke uitspraken in deze film.
Laten we het verhaal eens doorlopen. De film voert eerst de ene hoofdpersoon Tom Hansen op (gespeeld door Joseph Gordon Levitt) en later de andere hoofdpersoon Summer Finn (gespeeld door Zooey Deschanel). De twee ontmoeten elkaar op Toms werk en krijgen iets met elkaar. Maar wat? Dat is de grote vraag hier.
Na een karaoke-avond met mensen van het werk speelt zich in een kroeg het volgende gesprek af:
00:19:23,078
- Vriend van Tom: So, do you have a boyfriend?
- Summer: No.
- Why not?
- 'Cause I don't want one.
- Come on. I don't believe that.
- You don't believe that a woman could enjoy being free and independent?
- Are you a lesbian?
- No, I'm not a lesbian. I just don't feel comfortable being anyone's girlfriend. I don't actually feel comfortable being anyone's anything, you know.
- I don't know what you're talking about.
- Really?
- Nope.
- Okay. Let me break it down for you.
- Break it down!
- Okay. I like being on my own. Relationships are messy, and people's feelings get hurt. Who needs it? We're young. We live in one of the most beautiful cities in the world. Might as well have fun while we can and save the serious stuff for later.
- Holy shit! You're a dude. She's a dude!
- Tom: Okay. But wait, wait. What happens if you fall in love? What?
- Summer: Well, you don't believe that, do you?
- It's love. It's not Santa Claus.
- Well, what does that word even mean? I've been in relationships, and I don't think I've ever seen it.
- Well, maybe that's...
- And most marriages end in divorce, these days. Like my parents.
- OK, mine too, but..
- There's no such thing as love. It's a fantasy.
- Well, I think you're wrong.
- Okay. Well, what is it that I'm missing then?
- I think, you know it when you feel it."
[Even wat commentaar. Die vriend van Tom is echt een mannetje. Als ze zegt dat ze geen ' boyfriend' wil moet ze wel een lesbiënne zijn, nietwaar? En als ze zegt dat ze geen relatie wil, vrij wil zijn en lol wil hebben roept hij uit dat ze dan wel een man moet zijn, want dat is voor hem blijkbaar wat alle mannen ook willen: lol maken - er wordt natuurlijk niet gezegd: seks hebben - en geen verantwoordelijkheden hebben voor anderen.]
[Summer wil geen relaties. Voor haar betekent dat iets van grote verantwoordelijkheid voor elkaar, intense gevoelens voor elkaar waar allerlei pijn uit voort kan komen, en eeuwige trouw want gericht op het huwelijk en huwelijken leiden schipbreuk en eindigen in scheidingen. Ze gelooft ook niet in liefde, dat is een fantasie. Ze wil vrij en onafhankelijk zijn en gewoon lol hebben met iemand.]
[Tom zegt niets over relaties, maar zegt wel dat hij gelooft dat liefde voor iemand anders bestaat en dat je dat vanzelf weet als het er is. Summer weet dus dat hij in de liefde gelooft. En toch staat ze zichzelf toe om iets te krijgen met deze romantische ziel. Dat verloopt zo:]
Summer hoort via via dat Tom haar aardig vindt. "Is dat zo?" vraagt ze hem. Tom zegt dat dat zo is. "Als vrienden?" Hij aarzelt maar bevestigt dat. "Just as friends?" vraagt ze dan. Hij weet het niet precies maar bevestigt ook dat. Ze kan niet uitleggen waarom dat een punt is. Ze worden dus "vrienden".
[Wat bedoelt ze hier met 'vrienden'? Gezien het voorgaande en wat volgt zoiets als: 'iemand bij wie liefde geen rol speelt, iemand met wie je lol maakt zonder grote verantwoordelijkheden en zonder een vaste toekomst'. Maar Tom weet niet zeker hoe zij dat begrip invult. Voor hem betekent 'vrienden zijn met een meisje' misschien dat er geen seks aan te pas komt. Als hij al verliefd is op Summer is hij dus niet erg eerlijk en open over dat gevoel. Van de andere kant: hij vindt haar erg leuk en het is een begin. Wie weet draait ze bij. Hij kan vanuit zijn perspectief altijd hopen dat het van 'vrienden' overgaat in 'relatie'.]
De ochtend erna op het werk geeft ze hem ineens een hartstochtelijke zoen in de kopieerkamer. Ze doen leuke dingen samen en na een maand herinnert ze hem er aan dat ze niet op zoek is naar iets serieus. Of hij dat erg vindt. Hij reageert niet erg eerlijk. Zij denkt nu dat het wel goed zit en loopt hand in hand met hem, heeft seks met hem. Hij blij. Dansje in het park à la Bollywood.
[Voor Summer kan dat allemaal nog horen bij dat idee 'vrienden' dat zij er op na houdt. Maar globaal gesproken wijkt dat wel bijzonder ver af van wat mensen onder vriendschap verstaan. Voor de meeste mensen geldt dat hier sprake is van een intimiteit zoals ze die hebben in een relatie. Voor Tom bijvoorbeeld. Summer mag natuurlijk best dat soort 'vriendschappen' hebben, maar waarom aan Tom vragen of hij het erg vindt dat ze dat zo ziet en dat ze niet op zoek is naar iets serieus met hem terwijl ze als ze een beetje gevoel in haar lijf heeft best kan zien dat hij verliefd is en de dingen heel anders ervaart? Ze zou kunnen weten dat hij op die vraag geen eerlijk antwoord kan geven. Als hij namelijk een eerlijk antwoord zou geven zou het meteen afgelopen zijn met Summer. Dan zou het verschil van insteek meteen duidelijk zijn. Zij is net zo verantwoordelijk voor het laten voortbestaan van een groot misverstand als hij.]
Op een gegeven moment komt hij ook bij haar in haar wereld waar ze hem dingen vertelt die ze nog niemand vertelde. Hij denkt dat de muur nu afgebroken is en dat alles nu anders wordt en dat hij speciaal voor haar is. Maar het blijft onduidelijk of ze een 'vaste relatie' hebben en of hij haar 'boyfriend' is. Moet hij het "I love you" laten vallen? Of enger nog - haar vragen naar de status van hun relatie, "do you love me too?" Het gevaar van labeltjes op dingen plakken is groot, hij kan haar verliezen. Hij probeert het. Maar zij zegt: wat maakt het uit, ik ben gelukkig, jij bent gelukkig, dat is waar het om gaat, toch?
[Maar natuurlijk is dat helemaal niet zo simpel, want ze willen wel degelijk heel verschillende dingen. En dat 'ik ben gelukkig' voor Summer is bepaald niet hetzelfde als 'jij bent gelukkig' voor Tom. Als Tom al zo gelukkig is ... Etiketten zouden duidelijk maken dat er sprake is van een misverstand, van een verschillende insteek. En inderdaad: ze zouden die 'relatie' (voor Tom) opheffen. Summer is erg meedogenloos. Als je die etiketten weigert te gebruiken waarmee mensen normaal gesproken communiceren weiger je ook om iemand duidelijkheid te geven en laat je iemand bungelen in onzekerheid.]
Andere scène in de kroeg. Arrogante kwal zoekt contact met Summer en beledigt Tom. Zij wijst hem af, hij blijft Tom beledigen. Op een gegeven moment geeft die die vent een verdiende knal voor zijn kop. Summer is afwijzend, ze vindt dat slecht gedrag van Tom. Hij herinnert haar er aan dat dat alles gebeurde vanwege haar. Ze weigert het echt uit te leggen. "We're just friends ..." dat maakt hem boos. Hij wijst op al die intieme dingen die ze deden. 'Ik vind je wel leuk, maar ik wil geen relatie,' zegt ze. 'Jij bent niet de enige die daar iets over te zeggen heeft,' reageert hij woedend.
Later op de avond komt ze zich verontschuldigen. Hij zegt dat hij snapt dat ze geen etiketje hoeven te plakken, maar dat hij enige consistentie wil in wat hij qua gevoelens van haar kan verwachten. 'Ik kan dat niet geven, niemand kan dat geven,' antwoordt ze.
[Wat gewoon flauwekul is. Ik vind het onbegrijpelijk dat hij genoegen neemt met dat antwoord, maar dat zal de angst zijn om haar kwijt te raken. Het verschil van insteek is overduidelijk aan het worden. Ze wil en doet alles met hem wat mensen normaalgesproken in relaties doen, wat ook voor Tom een relatie inhoudt, maar ze wil geen relatie, ze ziet het als 'just friends'.]
Daarna is het weer een tijd leuk en doen ze allerlei dingen samen . Maar ergens slaat dat om en gaat het mis. Ze stopt ermee. Hij loopt met zijn ziel onder zijn arm rond, probeert dates, maar kan zich niet goed losmaken van Summer. Een vrouw die wel naar zijn geklaag wil luisteren zegt dat hij Summer niets kan verwijten.
"00:59:38,408
- Can I ask you a question?
- Yeah.
- She never cheated on you?
- No. Never.
- She ever take advantage of you in any way?
- No.
- And she told you up front that she didn't want a boyfriend.
- Yeah."
[Zo van: dan is ze toch volkomen eerlijk geweest? Maar is dat zo? Ze heeft zijn woorden voor waar genomen, niet aangevoeld dat er meer was dan die woorden, ze had kunnen weten dat hij niet eerlijk was over zijn verwachtingen en gevoelens. Kan iemand hoe dan ook totaal eerlijk zijn als je iemand anders ontzettend aardig vindt? Een te gemakkelijk oordeel dus. Het antwoord op de tweede vraag zou heel goed kunnen zijn: 'Ja, ze heeft me gebruikt voor haar eigen pleziertjes', omdat Summer ook verder had kunnen kijken dan haar neus lang was maar dat uit egoïsme niet deed. Het is niet alleen Tom die verantwoordelijk is omdat hij niet eerlijk durfde te zijn. Ook zij is verantwoordelijk.]
Summer is vertrokken bij het bedrijf, maar ze zien elkaar weer terug in de trein op weg naar het huwelijk van een (vroegere) collega. Het is leuk en zij nodigt hem uit voor een feestje dat ze op de vrijdag erna wil geven. Tom gaat er naar toe met hoge verwachtingen. Maar de realiteit is dat ze daar nu een verlovingsring draagt van iemand anders.
Toevallig zien ze elkaar een aantal maanden later weer op zijn favoriete plek op een heuvel met uitzicht over de stad. Zij is inderdaad getrouwd, ondanks alle vroegere verhalen. Hij is weg bij het wenskaartenbedrijf waar hij werkte en wil toch architect worden - het beroep waarvoor hij vroeger ooit een opleiding volgde.
"01:23:04,271
- Tom: You're married.
- Summer: Yeah. It's crazy, huh?
- You should have told me when we were at the ...
- I know.
- ... you know, at the wedding when we were dancing.
- Well, he hadn't asked me yet.
- But he was in your life.
- Yeah.
- So why'd you dance with me?
- 'Cause I wanted to.
- You just do what you want, don't you? You never wanted to be anybody's girlfriend, and now you're somebody's wife.
- Surprised me too.
- I don't think I'll ever understand that. I mean, it doesn't make sense.
- It just happened.
- Right, but that's what I don't understand. What just happened?
- I just, I just woke up one day, and I knew.
- Knew what?
- What I was never sure of with you.
- You know what sucks? Realizing that everything you believe in is complete and utter bullshit. It sucks.
- What do you mean?
- Uh, you know, destiny, and soul mates, and true love, and all that childhood fairy tale nonsense. You were right. I should have listened to you.
- No.
- Yeah. what? What are you smiling at?
- Tom.
- What? What are you looking at me like that for?
- Well, you know, I guess it's because I was sitting in a deli and reading Dorian Gray and a guy comes up to me and asked me about it, and... now he's my husband.
- Yeah. And... so?
- So, what if I'd gone to the movies? What if I had gone
somewhere else for lunch? What if I'd gotten there 10 minutes later? It was ... It was meant to be. And I just kept thinking, Tom was right.
- No!
- Yeah, I did. I did. It just wasn't me that you were right about."
[Vergelijk dit met de dialoog in de kroeg. Wat een hypocriet, die Summer. Dus ze zei voorheen zo maar wat? Dus ze heeft zichzelf en Tom en iedereen simpelweg jarenlang voor de gek gehouden? Nu wil ze ineens geen vrijheid en zelfstandigheid meer, nu gelooft ze ineens wel in relaties en nog wel op de meest banale manier: een man vraagt haar ten huwelijk, hij komt met een ring aanzetten, ze trouwen, en praat over het lot en dat het zo bedoeld was - 'it was meant to be' - en zo verder. Nu dat ze 'de Ware' is tegengekomen voelt ze de liefde waarvan ze zei dat het fantasie was. Het gebeurde gewoon, weet je wel, ineens wist ze dat iemand had met wie ze wilde trouwen, iets wat ze bij Tom nooit kon voelen. En we zullen nooit weten waar dat verschil van reactie in zat, nietwaar. Want tja, dat is de ware liefde of zo. Het is totaal ongeloofwaardig. ]
Tot slot de scène bij het architectenbureau waar hij solliciteert. Een vriendelijke en erg aantrekkelijke vrouw is daar voor hetzelfde. Ze mogen elkaar meteen.
"01:28:58,750
- Narrator: If Tom had learned anything, it was that you can't ascribe great cosmic significance to a simple earthly event. Coincidence. That's all anything ever is. Nothing more than coincidence. Tom had finally learned there are no miracles. There's no such thing as fate. Nothing is meant to be. He knew. He was sure of it now. He was pretty sure."
Maar hij vraagt haar toch uit. En ze zegt nog ja ook.
De Amerikaanse film 500 Days of Summer werd geregisseerd door Marc Webb en is van 2009.