Waar gaat het hier over? Simpel: dat je valt op iemand en dat je jezelf toestaat dat je tegelijkertijd ook valt op iemand anders. Maar mensen zijn zo gehersenspoeld met de opvatting dat een relatie exclusief moet zijn dat ze zich zoiets niet eens meer kunnen voorstellen.
'Exclusief' verwijst naar 'exclusie', naar buitensluiting. Je hebt een relatie met iemand en je sluit daarom anderen buiten. Tenminste ... je mag wel vrienden en vriendinnen hebben, maar je mag niet intiem met ze worden, je mag niet je meest persoonlijke zieleroerselen met ze bespreken, je mag al helemaal geen seks met ze hebben. Dat is wat je buitensluit: in een exclusieve relatie zeg je 'alleen naaktheid en intimiteit en seks met mij en met niemand anders' tegen die ander.
Er is geen excuus voor exclusiviteit. Mensen nemen één persoon met wie ze alles delen en gooien daarbij letterlijk en figuurlijk de gordijnen dicht voor anderen. Dat is voor niemand goed, al helemaal niet voor de mensen die buitengesloten worden, maar ook niet voor de mensen die zich terugtrekken in hun vaste relatie en hun dromen en verlangens met anderen aan de kant gooien. Mensen klampen zich vast aan één persoon en zeggen dan dat ze van die persoon houden. Zo gemakkelijk, die term. 'Ik houd van hem'. 'Ik houd van haar.' Je kunt alles toedekken met dat soort vage woorden. Alsof het ook maar iets rechtvaardigt dat je van iemand houdt.
Bovendien: wat als je er door omstandigheden niet in slaagt iemand te vinden met wie je een zinnige relatie kunt krijgen? Moet je het dan maar zonder intimiteit doen, omdat alle andere mensen in exclusieve relaties zijn gedoken en op afstand blijven? Wat een raar asociaal idee is dat eigenlijk. Mensen in exclusieve relaties verdringen wel erg gemakkelijk hoe het voelde om in je eentje te leven.
Natuurlijk kun je meer voelen voor de een dan voor de ander, sommige mensen liggen elkaar gewoon beter. Je zult altijd je favorieten hebben. Maar het is een leugen als iemand tegen zichzelf en anderen zegt dat hij of zij alleen van die ene persoon houdt, dat die persoon 'de Ware', 'die Ene' is. Dat weet je niet, en je kunt dat ook niet weten als je door je geloof in exlusieve relaties je interesse voor anderen uitschakelt.
Mensen hebben verkeerde beelden bij intieme relaties tussen meerdere mensen. Met meer mensen een intense intieme relatie hebben zegt niets over allerlei andere waarden en normen rondom relaties. Je kunt alleen leven of volledig samenwonen, of wel samenleven met de een maar niet met de ander, of je leeft met anderen en de kinderen in een commune, het aantal mogelijke variaties is groot. Je hoeft niet per se met zijn drieën te vrijen, dat heeft er juist weer niets mee te maken. Ook daar zijn allerlei keuzes mogelijk als je daar gelukkig van wordt, al naar gelang je voorkeuren.
Er is een verschil tussen een vaste exclusieve relatie hebben en een favoriet of een paar favorieten hebben, zoiets als het verschil tussen samenleven met iemand en met iemand de meeste tijd doorbrengen.
Het standaardbeeld is:
Nu wordt het beeld:
Er komt dus een kring bij, in plaats van drie zijn het er vier. En precies dat zet de huidige samenleving op zijn kop. Waarom eigenlijk? Over duizend jaar weten we misschien niet beter.
Liefde en relaties vormen het meest dominante thema in liedjes en liederen. Die liefdesliedjes kunnen blijven bestaan. Favorieten blijven elkaars kwaliteiten bezingen. Favorieten kunnen elkaar kwijtraken, kunnen het uitmaken met elkaar, de pijn en de verwarring van het afscheid moeten nemen verandert niet. Ook zullen er vrienden zijn die graag favoriet zouden willen worden maar met wie dat niet zal gebeuren - pijn, jaloezie, verongelijktheid, verzin het maar, is het gevolg. Ook zullen er vrienden zijn die graag intimiteit zouden kennen met X maar bij wie X daar geen behoefte aan heeft. En dan natuurlijk nog alle verliefdheden op afstand, en zo verder. Nee, we hoeven niet te vrezen voor cultuurvernietiging ... De angst dat een ander de favoriet wordt blijft, maar dat heeft niets met seks te maken. Je ontdekt een favoriet zelden omdat je hem of haar naakt ziet of met hem of haar vrijt.
Is het niet raar? Kijk eens naar buiten. Wie van al die mannen en vrouwen daar op straat kan een partner de ruimte geven om ook intiem te zijn met een ander? Niemand waarschijnlijk. Iedereen heeft ingeprent gekregen dat je trouw moet zijn en dat trouw zijn betekent dat je niet met een ander vrijt. Mensen worden overspoeld met boeken en films en liedjes waarin steeds weer dezelfde ideeën worden rondgebazuind. Dat je 'die Ene' moet vinden van wie je 'echt' houdt en met wie je je hele leven samen wilt zijn. En dat iemand niet meer van je houdt als hij ook van een ander houdt. Die flauwekul zit in ieders hoofd. Deze samenleving heeft mensen duidelijk niet geleerd om zich open te stellen voor anderen als ze een intieme relatie hebben met iemand. Integendeel.