>>>  Laatst gewijzigd: 16 april 2024   >>>  Naar www.emo-level-4.nl  
Ik

Filosofie en de waan van de dag

Start Filosofie Kennis Normatieve rationaliteit Waarden in de praktijk Mens en samenleving Techniek

Waarden en relaties

literatuur bij het thema

films bij het thema

After the fall

Arthur Miller vroeger
Arthur Miller vroeger

Dit toneelstuk van Arthur Miller uit 1964 bestaat uit een verhaal dat de hoofdpersoon Quentin over zichzelf vertelt aan een onzichtbaar blijvende luisteraar.

Het is een soort biecht, verteld aan een biechtvader die met een afgewend hoofd af en toe vragen stelt. Voor de toeschouwer zijn die vragen onhoorbaar. Het is alsof je zit te kijken en luisteren naar een Quentin die een telefoongesprek met iemand voert: je hoort alleen zijn woorden, de vragen en reacties aan de andere kant van de lijn blijven onbekend.

Integerheid als waarde

Quentin vertelt over allerlei gebeurtenissen in zijn leven, terwijl hij op zijn nieuwe vriendin Holga staat te wachten. Deze Holga vormt de aanleiding voor zijn biecht. Want tijdens zijn ontmoeting en verdere kennismaking met Holga tijdens een congres in Duitsland zijn Quentin een aantal dingen duidelijk geworden.

Wat hem in de eerste plaats bezighoudt, is de vraag wat hij haar na twee echtscheidingen nog te bieden heeft. Heeft hij wel 'in good faith' (eerlijk, integer) geleefd? Kan hij haar nog wel iets van liefde beloven? Is hij wel in staat echt voor iemand te kiezen?

Quentin denkt dat het uiteindelijk noodzakelijk is om 'ja' tegen iets of iemand te zeggen: je kunt je niet aan je verantwoordelijkheid onttrekken, voor zijn gevoel is kan niemand onschuldig blijven en zal iedereen wel eens de ander de rug toekeren om van de problemen af te zijn. Hoe kun je - in het licht van wat in de concentratiekampen en later tijdens de communistenjacht van McCarthy gebeurde - weten waartoe je zelf in staat bent? Hoe kun je nog geloven in de liefde van mensen voor elkaar, nog iets beloven aan een ander, nog 'ja' tegen iets of iemand zeggen? En toch: Holga — die zelf in een concentratiekamp heeft gezeten en weet waartoe gewone mensen in staat zijn — heeft het leven zoals het is weten te aanvaarden. Niet dat ze van hoop wil spreken, maar ze heeft ontdekt dat ze wil leven.

Dat is in feite Quentins kernprobleem: hoe kun je blijven geloven in het leven ondanks alles wat mensen elkaar - vaak met de beste bedoelingen - aandoen? En zijn antwoord is uiteindelijk positief: het kan, hij ziet het aan Holga, hij voelt het in zichzelf, ondanks alles is het mogelijk om te leven.

Quentins ervaringen

Voorkant 'After the fall'

Het stuk geeft Holga's ervaringen met het concentratiekamp en de verwerking ervan enige ruimte. Maar het grootste deel van de tekst wordt in beslag genomen door de gebeurtenissen in het leven van Quentin die via flashbacks worden gepresenteerd. We horen over zijn opvoeding, over de nadruk op idealen en prestaties in die opvoeding, over de moeder die om het geld is getrouwd met de vader (de scène over aandelen waarin de moeder de vader uiteindelijk uitmaakt voor een idioot) en weinig warmte geeft aan haar zoon (de scène in de badkamer).

We horen ook over zijn eerste huwelijk met Louise waarin hij zo in zijn werk opgaat dat hij Louise nauwelijks meer ziet staan. Louise pikt dat uiteindelijk niet langer: ze wil wel aandacht en voor vol aangezien worden.

We horen met name ook over zijn relatie met Maggie die hij een tijdlang helpt in haar spontane en eerlijke, maar volkomen onrealistische, manier van leven, totdat blijkt dat zijn liefde tekortschiet. Maggie chanteert hem emotioneel, maar uiteindelijk speelt hij het spelletje niet meer mee.

Solidariteit als waarde

Een ander onderwerp dat aan de orde komt is de heksenjacht van McCarthy tijdens de Koude Oorlog in de VS. Hij komt er uiteindelijk toe om zijn vriend Lou te verdedigen tegenover de commissie omdat Lou door alle andere advocaten in de steek werd gelaten, bang als ze waren om voor communist aangezien te worden.

Wat opvalt is dat Holga weet te twijfelen, omdat ze niet per se aan haar eigen onschuld gelooft. Quentin vindt dat prettig, hij heeft min of meer dezelfde instelling. Hij heeft tot dan toe alleen maar vrouwen meegemaakt die meenden het grootste gelijk van de wereld te hebben en in hun kritiek op mannen resp. op Quentin zo verdomd zelfverzekerd waren. Ma tegenover pa, Elsie tegenover Lou, Louise tegenover Quentin, Maggie tegenover Quentin, vrouwen die nooit blijk gaven van zelfkritiek.

Quentin heeft in zijn vroegere idealisme vertrouwd op een netwerk van solidariteit tussen mensen, maar ontdekt later dat dat er niet blijkt te zijn: er zijn alleen maar 'separate persons' die er alles voor over hebben om het zelf zo goed mogelijk te hebben en Quentin is er een van.

Maggies onschuld

Marilyn Monroe
Marilyn Monroe

De persoon Maggie is boeiend omdat hier Millers ervaringen met Marilyn Monroe een plaats hebben gekregen. Hij was vijf jaar met haar getrouwd.

Maggie is mooi en naïef en kan eigenlijk niet zo goed voor zichzelf zorgen. Wat Quentin vanaf het begin opvalt is dat ze op geen enkele manier de schijn ophoudt of iets te verdedigen heeft. Verder is ze sexy en maakt ze deel uit van de wereld van de kunst (ze zingt).

Voor de meeste mensen is ze door die kinderlijkheid een grap, maar Quentin neemt haar serieus. Daarom is Maggie ook zo aan hem gehecht. En ze prijst hem, ziet tegen hem op, iets wat hij natuurlijk prettig vindt en wat totaal tegengesteld is aan Louise die consequent weigert — zoals ze zelf zegt — een 'praise machine' te zijn. Wat hij prettig vindt, is dat Maggie niet pretendeert onschuldig te zijn, want mensen slaan elkaar dood met hun onschuld. Hij had dat gevoel steeds bij Louise.

Desondanks kan hij zich uiteindelijk niet in haar vinden. Hij vindt het steeds lastiger haar eenvoud en naïviteit te hanteren, en daarom probeert hij haar te verbeteren, zogenaamd vanuit realiteitsoverwegingen. Maar juist daardoor raakt hij in de knoop met zichzelf, want in feite is haar naïviteit eerlijk en de realiteit 'a fraud' en niet andersom.

Zijn gedrag maakt dat Maggie het gevoel krijgt dat ze Quentin door wat ze is met problemen opzadelt, uiteindelijk krijgt ze zelfs het gevoel dat ze niet bestaat voor Quentin en dat hij wordt als alle anderen en haar uitlacht. Het maakt haar fundamenteel onzeker en uiteindelijk pleegt ze zelfmoord omdat ze er niet meer tegen kan.