Ik heb een beeld in mijn hoofd. Dat beeld illustreert als het ware de complexiteit van alles
Er is een eerste vage wolk / sfeer / laag / water in 3D. De laag wordt gekenmerkt door een historische periode, door de geografische locatie, op die manier door de cultuur en de maatschappij daar, maar ook door het klimaat en de milieuvervuiling daar, de verkeersdrukte, de sociale drukte, flora en fauna, stad of land, gebergte of vlakte, woning en woninginrichting, voedsel, kleding, gewoontes, rolverdelingen, gezondheidstoestanden, genetische mutaties van mensen, leeftijd van mensen. En daar binnen zie je - als het ware 'gemaakt' door dat grote web van factoren - twee mensen die de liefde bedrijven.
In een nieuwe vage wolk zie je langzaam een kind ontstaan, uitgroeien, te voorschijn komen. Je ziet het genetische materiaal, de kenmerken, de zegeningen en de problemen. Je ziet gezond dan wel ongezond gedrag vóór de zwangerschap. Je ziet of het een meisje of een jongen of iets anders is geworden. Je ziet en hoort hoe de ouders tijdens de zwangerschap met het kind omgaan. Voelen ze samen aan haar zwangere buik? Drinkt of rookt de moeder of gebruikt ze drugs of medicijnen die van invloed zijn en dóórdringen in het milieu van het ongeboren kind? Rookt de vader? Hoe wordt er in die omgeving met zwangerschap omgegaan?
Stel: het is een meisje. De eerdere lagen maken haar verhaal verschillend van dat van een jongen of van iemand bij wie het geslacht niet zo duidelijk is gedefinieerd. Het meisje wordt geboren en groeit op. Uiteraard zijn alle invloeden van laag 1 en laag 2 aanwezig. Maar de ouders staan haar misschien af voor adoptie, een pleeggezin, waardoor er een nieuwe reeks invloeden, een nieuwe context opduikt. Dit meisje leeft in context X en voor haar begint het grote leerproces, de grote interactie tussen wat fysiek / mentaal in haar zit en haar omgeving. Ze doet voortdurend indrukken op uit de wereld om zich heen, leert haar lichaam te gebruiken (drinken, bewegen, huilen, lachen, enz.), leert kruipen, lopen, communiceren met gebaren en woorden. Ze leert de betekenis van wat ze denkt en voelt, van wat ze om zich heen ziet en hoort, omdat ze in de communicatie met de mensen om haar heen de betekenis leert van gebaren en woorden. Je mag het met recht een wereld van tekenen noemen, tekens die zij leert interpreteren, in eerste instantie op de manier van de mensen om haar heen.
Er komt een punt dat haar wereld groter wordt dan wat haar (pleeg)gezin biedt, dat ze ervaringen opdoet los van haar gezin, buiten op straat, op de crèche, op een school, misschien. Goede ervaringen, aandacht en liefde. Slechte ervaringen: misbruik, honger, oorlog, ellende. Hoe het ook zij: de grote interactie gaat door, met steeds weer nieuwe tekens, toenemende kennis, toenemende lichamelijke mogelijkheden of onmogelijkheden. Het nieuwe dat steeds weer geïntegreerd moet worden in het oude. Soms blijft iemand hangen in de vanzelfsprekende interpretaties van de omgeving. Soms wordt iemand vrijer, kan zich en wil zich, misschien: moet zich, losmaken van de vanzelfsprekende interpretaties van voorheen en slaagt er in andere interpretaties aan tekens te geven. Wat maakt dat de een blijft hangen in het bekende en de ander op zoek gaat naar het onbekende? Wat maakt nieuwsgierigheid, wat maakt behoefte aan verandering en avontuur en verkennen van nieuwe mogelijkheden? Wat maakt hartstocht of gebrek aan hartstocht? Hoe uniek zijn mensen eigenlijk en wat máákt hen uniek?
Stel je voor dat het (pleeg)gezin gaat migreren naar een ander land! Migratie doorbreekt een hele horizon, voert mensen binnen in compleet onbekende tekensystemen die ze nog niet kunnen interpreteren. Hoe onthand moet je je in het begin voelen, wanneer je bijvoorbeeld niet eens de taal spreekt of kunt lezen. Je neemt je waarden en normen mee naar een wereld met mogelijk geheel andere waarden en normen. Jij hebt geleerd al je naaktheid te bedekken en in een land als Nederland zie je in reclame, op tv, bij je vriendinnen op school de hele tijd naaktheid. Wie weet woonde je op het platteland, in de natuur, en zit je nu in de grote stad. Wie weet was je geliefd en leefde je in vrede te midden van gelijken, terwijl je nu gewantrouwd wordt, negatieve verhalen hoort over je groep, beoordeeld wordt op je huidskleur in plaats van op je gedrag. Al die enorme verschillen, wat doen ze met je interpretaties? Zo veel mogelijkheden: teruggrijpen naar zekerheden en introvert leven, in opstand komen en de strijd aangaan, iets er tussen in, je volledig proberen te assimileren en merken dat dat je niet gegund wordt.
De breuklijnen waar een soort van aardbevingen kunnen ontstaan. De momenten dat iemand door de grond zakt, dat iemand de draad volledig kwijt is, dat iemand het allemaal niet meer weet, dat iemand gedesoriënteerd raakt. Plotseling dierbaren verliezen, misbruikt en mishandeld worden, bestaanszekerheid verliezen door een oorlog of door ontslag, geconfronteerd worden met excessief geweld, niet meer beschikken over je normale lichamelijke mogelijkheden omdat je ernstig ziek wordt of gehandicapt raakt. Breuklijnen. Dat je denkt: ik snap er geen bal meer van. Dat je ietwat verbaasd en onzeker constateert: alles is mogelijk, morgen kan ik dood zijn of de liefde van mijn leven tegenkomen, alles is mogelijk.