In deze film uit van Martin Scorcese uit 1976 speelt de nog jonge Robert de Niro taxichauffeur Travis Bickle en heeft de nog jongere Jodie Foster de rol van het hoertje Iris. De film is inmiddels een klassieker. Jodie Foster kreeg een Oscar-nominatie voor haar rol in deze film, maar er was tegelijkertijd veel kritiek op dat Scorsese een meisje van dertien een hoertje liet spelen en dan ook nog eens een plek gaf in die bekende gewelddadige scènes aan het eind van de film.
Travis Bickle - een ex-marinier en vietnamveteraan die in New York City woont - kan 's nachts niet slapen. Hij solliciteert naar een baan als taxichauffeur, en werkt voortaan elke dag twaalf uur of meer op de taxi, vooral 's nachts. Hij schrijft een dagboek, waarin hij zijn ervaringen vastlegt. Hij ziet tijdens zijn werk de zelfkant van de samenleving en is er bijzonder negatief over, want hij heeft sterke overtuigingen over wat goed en fout is.
00:06:04,739
All the animals come out at night. Whores, skunk-pussies, buggers, queens, fairies, dopers, junkies. Sick, venal. Someday a real rain will come and wash all this scum off the streets.
Op een dag ziet hij een vrouw in een witte jurk die werkt op het campagnehoofdkwartier van senator Palantine die president wil worden. Ze is er belangrijk. Hij zit vanuit zijn taxi naar haar te staren en zij merkt dat op. Hij loopt op een gegeven moment naar binnen en nodigt haar uit voor een koffie. Ze heet Betsy en vindt het wel vermakelijk dat hij haar zo graag mee uitneemt. Zij is een vrouw met opleiding en grote culturele belangstelling die hem boeiend vindt vanwege zijn tegenstrijdigheden, hij is een man van de praktijk zonder al te veel opleiding. Ze drinken koffie en spreken af de keer erop naar een film te gaan. Hij neemt Betsy mee naar een pornofilm. Niet erg slim, maar het zijn de enige films die hij kent. Ze gaat er al snel vandoor. Ze weigert om nog met hem te praten. Hij reageert met het gedrag van een stalker.
Hij kan niet slapen overdag, voelt zich steeds eenzamer, en wordt ook steeds somberder. Bovendien krijgt hij stevige hoofdpijn bij tijden. Op een gegeven moment schaft hij een Magnum 44 en nog wat wapens aan. Bovendien gaat hij zijn lijf trainen en goed verzorgen. Hij wil duidelijk een wreker worden. Hij begeeft zich met zijn wapens onder de mensen bij een campagnebijeenkomst van Palantine waar Betsy ook is. Hij maakt zich meteen verdacht. Hij heeft hele fantasieën over situaties waarin hij zijn wapens kan gebruiken.
01:07:23,998
Listen, you fuckers, you screwheads. Here is a man who would not take it anymore. A man who stood up against the scum, the cunts, the dogs, the filth, the shit. Here is someone who stood up.
Op een gegeven moment krijgt hij het jonge hoertje Iris in zijn taxi, maar die wordt er min of meer uit gesleurd door haar pooier. Die geeft hem 20 dollar om het voorval te vergeten. Dat zit Travis behoorlijk dwars. Hij ziet op een dag Iris tippelen en volgt haar met de taxi. Iris merkt dat en vindt het best eng.
Uiteindelijk maakt hij contact met haar. Zij denkt dat hij op zoek is naar "some action". Ze wordt neergezet als een meid van 12,5 jaar door haar pooier Sport. Veel ouder is ze inderdaad niet. Ze neemt hem mee naar een peeskamer in de buurt. Natuurlijk wil hij helemaal geen seks, maar wil hij haar bevrijden uit die wereld van de prostitutie, hij werpt zich op als haar redder. Ergens waardeert ze dat wel, al begrijpt ze tegelijkertijd niet wat het probleem is. Ze spreken af voor de dag erna om 13u. Hij praat op haar in, en zegt steeds dat ze terug moet naar haar ouders en zo. Het zijn simpele schema's. Hij heeft geen idee van de redenen waarom ze in de prostitutie zit.
01:24:57,842
- Iris: Why do you want me to go back to my parents? I mean, they hate me. Why do you think I split in the first place? There ain't nothing there.
- Travis: Yeah, but you can't live like this. It's a hell. A girl should live at home.
- Didn't you ever hear of women's lib?
- What do you mean, "women's lib"? You're a young girl. You should be at home now. You should be dressed up, going out with boys. You should be going to school. You know, that kind of stuff.
- Oh, God, are you square.
- Hey, I'm not square. You're the one that's square. You're full of shit, man. What are you talking about? You walk out with those fucking creeps and lowlifes and degenerates out on the street, and you sell your little pussy for nothing, man? For some lowlife pimp? Stands in a hall. I'm the... ? I'm square? You're the one that's square, man. I don't go screw and fuck with a bunch of killers and junkies the way you do. You call that being hip?
Overigens wil Iris wel stoppen met dat werk, maar dat heeft niet zo veel met zijn pleidooi te maken. Ze denkt er over ergens in een commune te gaan wonen. De ontmoeting eindigt zonder duidelijk besluit en in de volgende scènes zien we Travis weer in zijn taxi zitten terwijl Iris zich laat inpalmen door pooier Sport die "zo veel van haar houdt en haar zo nodig heeft".
Travis wil een aanslag plegen op Palantine, maar dat mislukt. Dan maar een aanslag op Sport, de bordeelbaas, een klant van Iris, etc. Hij wordt zelf ook geraakt. Het is een uitermate gewelddadige scène. En Iris zit er midden in.
Travis overleeft het, Iris gaat terug naar haar ouders en weer naar school, de ouders bedanken hem in een brief. Hij zit weer op de taxi. Op een gegeven moment zit Betsy in de auto. Maar het raakt hem niet meer.
Ook in deze film is er geen sprake van naakt. Iris draagt als prostituee uitdagende kleding, bloesjes die wat bloot laten zien, strakzittende hotpants, dat dan weer wel. En ze loopt niet rond in een wereld van normale kinderen, integendeel. Dus je kunt je afvragen waarom een regisseur een jonge tiener neemt voor zo'n rol.
Nou eigenlijk is dat simpel: Scorsese wil de zelfkant van het leven in de stad laten zien. Er zijn in de VS ontzettend veel meiden als Iris die net als zij van huis zijn weggelopen en in de prostitutie belanden. Zie bijvoorbeeld mijn samenvattingen van Ruth DEAN / Melissa THOMSON - Teen prostitution en R. Barri FLOWERS - Runaway kids and teenage prostitution.
Er zijn natuurlijk ontzettend veel mensen met een conservatieve plank voor hun kop die in totale ontkenning leven van dat soort feiten. Dus maken ze bezwaar tegen de film en hebben ze met name kritiek op de rol van Iris en hoe ze er in de film bijloopt. Zo iemand mag niet bestaan.
Ik denk trouwens niet dat Jodie Foster dat zo'n ramp vond als ze er vandaag de dag van maakt: "And I had to wear the super skin-tight, kind of like cotton pants with no underwear. I had never in my life not worn underwear. So I was, I was just appalled. I couldn’t wait to be done with the costumes.". [Wikipedia] Ik vind haar ongeloofwaardig op dat punt. Zo iemnd die spijt heeft van haar jeugdzonden Nou, niemand dwong haar om in die film te spelen en braaf te doen wat Scorsese wilde.
Met andere woorden: de rol van Iris is heel functioneel in de film, de rol is er niet in opgenomen om mannen op te geilen of zo, zoals auteurs als James R. Kincaid zo gemakkelijk stellen. Er is dus geen sprake van nodeloze seksualisering. Waar ik wel bezwaar tegen heb is dat Iris er in die film helemaal geen last van lijkt te hebben dat ze moet leven als een jonge prostituee. Ze wil wel uit dat leven stappen, maar lijkt geen moment ongelukkig. Ik denk dat dat in de praktijk heel anders zal uitvallen (geweld, onderdrukking, drugs, SOA's, en zo meer). Ook lijkt het me erg onwaarschijnlijk dat iemand als Iris terug zou kunnen keren naar haar ouders en als een normale tiener verder zou kunnen leven. De film eindigt dus nogal slap.
Er waren ook critici die vonden dat het geen pas gaf dat Jodie Foster zo jong een scène zou moeten spelen waarin mateloos veel geweld uitgespeeld wordt. Maar dat is wat naïef. Foster zelf heeft uitgelegd hoe ontzettend uitgebreid zij voorbereid werd op die scène zodat ze er emotioneel geen last van zou krijgen.
Het gekke is dat niemand geschreven lijkt te hebben dat dat geweld zelf niet in een film thuishoort zoals ze wel deden bij de rol van Iris als jonge prostituee. Het illustreert voor mijn gevoel weer eens in wat voor waanzinnige wereld we leven waarin seks niet en geweld wel mag als het om jongeren gaat.