Max Weber kwam uit een milieu met een zeer autoritaire vader en een even opofferingsgezinde moeder. De belangrijkste politici en denkers uit het Pruisen van die tijd waren er min of meer kind aan huis. Max Weber had dan ook al vroeg een grote intellectuele en politieke belangstelling.
Zijn vrij ascetische leefwijze leidde tot een brede belezenheid, en het is dan ook nauwelijks verbazingwekkend dat hij snel naam maakte als jurist, econoom en socioloog (in zijn tijd bestond er nog een veel grotere samenhang tussen de wetenschappelijke disciplines). Na 1903 gaat hij zich steeds meer bezighouden met filosofie: hij schrijft over wetenschapsfilosofische en methodologische problemen, met name voor zover ze te maken te hebben met economie en sociologie. Die keuze heeft waarschijnlijk sterk te maken met de politieke en maatschappelijke situatie in het Duitsland van voor en na de Eerste Wereldoorlog.
Max Weber hield zich naast zijn wetenschappelijke en filosofische werk namelijk ook actief bezig met allerlei politieke problemen van zijn tijd: het door het kapitalisme ontstane sociale vraagstuk, het vrouwenvraagstuk, de nationale binnenlandse en buitenlandse politiek, en zo voort. Hij nam daarbij onder andere stelling tegen de verlammende machtspolitiek van Bismarck en in een later stadium tegen die van keizer Wilhelm II, tegen de voortschrijdende bureaucratisering van het staatsapparaat, en met name tegen de verregaande domheid en het gebrek aan realiteitszin van de regeringsbeslissingen die genomen werden tijdens de Eerste Wereldoorlog van 1914-1918. Hij bepleitte vanuit een nationalistisch standpunt dan ook een versterking van het parlementaire systeem en een verbetering van het politiek leiderschap.
Eind 1918 lag Duitsland op zijn gat. Er heerstd volkomen verwarring: de oorlog was verloren, de verliezen waren aanzienlijk, het nationale prestige had een enorme deuk opgelopen want het land was overgeleverd aan de genade van de buitenlandse mogendheden. Daarnaast was in Berlijn en in Zuid-Duitsland de communistische novemberrevolutie gaande, terwijl de parlementaire democratie nog te weinig kansen had gekregen om de klappen te kunnen opvangen. De oudere generatie nam meestal een reactionair standpunt in, waarbij nationalistische en conservatieve meningen de hoofdrol spelen. De jongere generatie had te maken met een vat vol tegenstrijdigheden: naast kritiek op overgeleverde waarden bestonden er tendensen om zich heldhaftig in de communistische revolutie te storten of om zich op een pacifistisch standpunt te stellen of om zich van heel het politieke strijdgewoel af te keren en de voorkeur te geven aan religieuze en anti-intellectuele stromingen waarin de persoonlijke beleving centraal stond.
Politici onttrokken zich aan verantwoordelijkheden, terwijl wetenschappers in de collegezaal politiek bedreven. Van alle kanten werd er geroepen om een leidersfiguur, om iemand die het land uit de chaos kon voeren. Ook van Max Weber hadden veel mensen hoge verwachtingen: hij stond immers bekend om zijn onafhankelijk oordeel, zijn redenaarstalent en zijn kennis m.b.t. sociaaleconomische vraagstukken.