Het ligt gezien mijn achtergronden voor de hand dat ik met name belangstelling heb voor de rol die computertechniek in de samenleving speelt.
Ik bedoel dan computers in de breedste betekenis van het woord. Ik heb het niet alleen over die "dure 'presse-papiers' op onze bureaus" zoals Rawlins schrijft. Smartphones zijn bijvoorbeeld ook computers.
Uiteraard spelen bij computertechniek de vragen en problemen die van toepassing zijn bij techniek in het algemeen. Het verschil is alleen dat tegenwoordig aan computers nog een groter belang gehecht wordt dan aan andere technische middelen. Aan computers worden door sommigen zelfs eigenschappen toegeschreven die nog nooit werden toegeschreven aan andere machines. Dat levert een reeks fundamentele problemen op. Ik geef een paar voorbeelden.
Computertechniek staat centraal in het uitspelen van rollenpatronen. Computers zijn grotendeels verzonnen door mannen. De hele ontwikkeling en het beheer ervan worden nog steeds grotendeels door mannen uitgevoerd. Daarnaast ademen computers fundamenteel een sfeer van logica en wiskunde waarvan men vindt dat die vooral past bij mannen. Met als gevolg dat computers een technisch middel vormen waarmee mannen zich weer belangrijk maken.
Computers worden gebruikt in het uitoefenen van macht over mensen. Het gebruik van computers wordt bijvoorbeeld ingewikkeld gemaakt, ook daar waar dat helemaal niet nodig is. Gebruikers van computers worden daar onzeker van, zodat iemand die wel verstand heeft van computers neerbuigend kan doen tegenover mensen die er niet zo handig mee zijn. Allerlei instanties verplichten iedereen tegelijkertijd om voor belangrijke zaken computers te gebruiken, zodat mensen die dat lastig vinden zich er ook sociaal niet meer bij voelen horen. Allerlei instanties en individuen met minder vriendelijke bedoelingen tasten daarbij de privacy van mensen aan, bijvoorbeeld door in te breken in hun persoonlijke levenssfeer.
Computertechniek en automatisering staan centraal in het commercieel manipuleren en misbruiken van mensen en in het grote graaien naar geld. Overal duikt reclame op, er is een kritiekloos vertrouwen in cijfers, zinvol sociaal gebruik van computers en computernetwerken wordt door commercialisering naar de achtergrond gedrongen.
Bovenstaande roept allerlei vragen en problemen op die specifiek gelden voor computertechniek. Computers vormen zonder twijfel een belangrijk technisch middel. Maar worden we door computers nu werkelijk productiever? Op wereldwijde schaal misschien wel. Maar op individuele schaal, thuis of op de werkplek? Hoeveel goeds verliezen we er mee en hoeveel goeds winnen we er mee? Enzovoort.
Computers en computernetwerken worden geïdealiseerd door velen, maar langzamerhand groeit er een zeker realisme, zelfs zo dat oudgedienden zoals Stoll zeer kritische boeken schrijven over deze techniek. Alsof ze spijt hebben van het kritiekloze enthousiasme uit hun jeugd. Vermoedelijk omdat ze gaandeweg zijn gaan beseffen dat het risico dat we met een technisch middel het paard achter de wagen spannen nog nooit zo groot geweest is.
Het gebruik van computers kan mensen en hun samenleving diepgaande schade toebrengen. Computertechniek wordt ingezet met stiekeme achterliggende waarden en normen die helder moeten worden.