Meenakshi Gigi DURHAMMeenakshi Durham is hoogleraar communicatiestudies in de VS en Canada. Ze is ook schrijfster.
In de Preface stelt Durham dat ze het in dit boek vooral heeft over meisjes in de leeftijd van 9 tot 14 jaar. Waarom dat zo is, blijft onduidelijk. Vervolgens volgt een eindeloze reeks dankbetuigingen die voorspelbaar eindigt met haar man met wie ze al twintig jaar samen is. Waarom moet ik dat weten? Zoiets maakt me sceptisch. Daarmee laat je als auteur namelijk al zien waar je waarden en normen liggen en dat je er traditionele ouderwetse opvattingen op na houdt.
Als je aan dat voorwoord begint, krijg je de indruk dat Durham werkelijk vindt dat er een kinderlijke seksualiteit bestaat.
"The Lolita Effect begins with the premise that children are sexual beings. As they mature, they deserve to be furnished with factual, developmentally appropriate, and useful information about sex and sexuality. They need safe environments and lots of room in which to grow and learn about sex in ways that benefit them in the long term."(8)
Maar ik ben een scepticus. Zo'n standpunt zegt in principe niets. En inderdaad: verderop in het boek wordt dat gevolgd door de uitwerking dat het alleen om het informeren van kinderen gaat, maar dat ze vooral niets moeten doen voordat ze achttien zijn.
"> Being horror-stricken by children’s natural curiosity about sex is a dysfunctional response to a complex reality that calls for intelligent, proactive engagement on the part of involved adults. This is not to condone early sexual activity. But instead of wringing our hands or shrugging our shoulders helplessly, we should be thinking about how best to enable kids to develop healthy, sensible, and responsible understandings of sexuality at appropriate stages of their development." [mijn nadruk] (68)
Ze wil namelijk absoluut niet de indruk wekken dat ze vroege seksuele activiteiten van kinderen vergoelijkt. Nee, stel je voor dat mensen dan boos op je worden.
"Does this mean that childhood sex is okay as long as the kids don’t get pregnant or contract a disease? My answer is an emphatic no, because overall, the risks of early sexual activity are greater than the benefits." [mijn nadruk] (82)
Ze is kritiekloos en legt totaal verkeerde oorzaakgevolgrelaties.
"Because children are engaging in sexual activity at earlier ages, rates of teen pregnancy are rising in the United States and elsewhere, and the incidence of sexually transmitted diseases among teenagers is extremely high."(9)
Hier worden de zaken al omgedraaid. Vroege seksuele activiteit zou waarschijnlijk best kunnen als jongeren goede seksuele voorlichting kregen en te allen tijde toegang hadden tot voorbehoedmiddelen en eventueel abortus. Het feit dat die zaken in de VS nauwelijks gerealiseerd zijn, is de oorzaak van die tienerzwangerschappen en Soa's en niet de vroege seksuele activiteit op zich. Verderop komt dat nog eens terug.
"One clear consequence of underage sexual activity is the impact on public health, along with the related economic impact. Teen pregnancy and sexually transmitted disease pose enormous health risks and costs to any society."(83)
Opnieuw vaag en fout en ik herhaal maar eens: dat is niet het gevolg van 'underage sexual activity', maar het gevolg van slechte voorlichting, geen voorbehoedmiddelen, gebrek aan openheid en seksualisering in de media, dus van de omstandigheden waarbinnen in de VS 'underage sexual activity' plaats moet vinden.
Ze heeft ook een bijzonder eenzijdig beeld van wat seksualiteit is en gebruikt dat om seks als het ware ontoegankelijk te maken voor jongeren.
"In real life, sex is at its core a relationship, and a very complex one."(59)
Ik vind dat je dat vandaag de dag niet meer kunt zeggen. We leven niet meer in een tijd van 'seks voor de voortplanting'. Seks is tegenwoordig gewoon plezier hebben met jouw lichaam, met het lichaam van een ander, al naar gelang. Het idee 'relatie' is secundair, maar wordt door conservatieven nog steeds bovenmatig belangrijk gevonden, net als het huwelijk.
Seks is ook helemaal niet ingewikkeld zoals Durham beweert, maar wordt ingewikkeld gemaakt door slechte opvoeding en voorlichting, door het gebrek aan ondersteuning met voorbehoedmiddelen en abortus mocht het fout gaan, en met name door de voortdurende veroordeling ervan door ouders en vele anderen buiten het gezin. Wat in bovenstaande wordt gezegd is manipulatief: eerst zeg je dat vroege seksuele activiteit te riskant is — wat uiteraard erg afhangt van hoe je 'seks' invult en hoe je dat ondersteunt —- en op basis daarvan zeg je dat je ertegen bent.
"But are four-year-olds, or nine-year-olds, or even middle-school girls entering their teens, in a position to think through the ways in which they are expressing their sexuality, anticipate the responses to it, and handle the implications of their decisions? Is it repressive — or patronizing—to have qualms about young girls’ gleeful embrace of the “hot” body and its accoutrements? Is it best to give them free rein in the blissful belief that the pursuit of “girl power” will enable them to make all the right moves? Of course not."(100)
Blijkbaar mogen kinderen en jongeren een seksueel wezen zijn, zo lang ze maar niets doen voordat ze achttien zijn. Het woord 'masturberen' duikt nooit op, doktertje spelen met je buurjongetje of neefje kan nog net, elkaar bevredigen zonder penetratie is niet een alternatief waaraan ze denkt.
Durham heeft een bijzonder beperkte visie op seksualiteit. Zoals zo veel anderen gaat ze uit van een biologisch gefundeerde ontwikkeling van kinderen waarbij de nieuwsgierigheid naar seks toeneemt als het lichaam hormonaal en uiterlijk verandert. Dat alleen al is een zwaktebod. Maar bovendien heeft ze ook nog eens weinig vertrouwen in het vermogen van kinderen en jongeren om in te schatten wat ze op dat vlak doen. En dat terwijl ze op andere plaatsen zo hoog opgeeft over hoe kritisch kinderen kunnen zijn en het zo geweldig vindt dat jongeren in Europa zo serieus genomen worden. Het is een hypocriet verhaal, want ondanks alle opmerkingen die het tegendeel suggereren is ze zeer behoudend.
"Sex is complicated and emotionally fraught; it is intriguing; it can feel pleasurable and transgressive, but it carries consequences and risks that young children are not well prepared to recognize or handle."(103)
Daar gaan we weer. Wat een negatief waardeoordeel. En seks is dus duidelijk altijd iets met anderen bij Durham en lijkt niet meer te omvatten dan neuken. Er zijn weinig consequenties en risico's aan masturberen in je eentje of met een ander.
"At its best, sex is about ethical and positive human connections. In my own view, sex is richest in the context of a loving, meaningful, deeply felt relationship, but I realize that for many people, good sex is defined in other ways. After all, sex is infinitely complex."(374)
Zoals ik al eerder zei: ze heeft een nogal conservatief beeld van seks als iets van relaties en penetratie. En het is volgens haar iets wat heel erg complex is — en dus niets voor kinderen en jongeren, bedoelt ze. Ook dat is beeldvorming. De beeldvorming van de media die ze beschrijft, deugt niet, nee, maar dit soort beeldvorming evenmin.
De rolverdeling die de media afbeelden is volgens haar bijzonder traditioneel. Dat is goede kritiek, maar in het vervolg is de auteur wel erg allerlei tegenstellingen aan het wegpoetsen om iedereen aan boord te houden — zelfs religieuze instellingen doen wel iets goeds. En het is niet alleen maar kommer en kwel, ze wil blijkbaar nadrukkelijk positief blijven: er zijn ook meisjes die kritisch omgaan met al die mediaboodschappen en zelfs activistisch worden, er zijn ook kritische media die het goed doen.
Ja, kan kloppen, maar de 'mainstream'-benadering van de media is totaal fout en dominant aanwezig, zoals ze zelf ook aanduidt.
"It is important not to buy into the Lolita Effect. There isn’t a lot of existing research on how adults deal with these messages about girls, but it’s clear that some parents accept and even encourage these ideas."(59)
Goede opmerking, maar ook vaag. Waarom is er geen onderzoek naar? Omdat het taboe is. Om hoeveel ouders gaat het? Ik denk niet 'some' maar 'many'. Denk aan al die ouders die hun kind naar 'pageants', naar schoonheidswedstrijden sturen. Denk aan de ouders die ontzettend kwaad worden als een school regels stelt voor kleding en hun dochter verbiedt om bv. thongs te dragen of andere uitdagende kleding.
Ik zou wel eens willen weten hoeveel ouders zich verzetten tegen of zorgen maken over de 'mainstream' beeldvorming in de media en hoeveel ouders daar enthousiast in meegaan en alles doen om hun kinderen er bij te laten horen. Ik denk dus het merendeel. Ik hoopte dat Durham meer aandacht zou besteden aan die kwestie, maar ze komt in het boek nauwelijks met cijfers en komt niet terug op dit onderwerp.
"There’s a real problem here: children cannot and should not be seen as willing participants in sex work. But the clothing trends and media portrayals of sexy children are, in fact, promoting that very idea, and young girls in particular are increasingly posed in commercial photography and other media as sexual objects of the adult gaze."(197)
"These depictions, and their ultimate conclusion, do nothing to foster a healthy, balanced understanding of sex as a normal part of human life that is best experienced in adulthood. This idea alone is still being publicly debated. Sex as an adult activity is a feature of advanced civilizations. In the Dark Ages, children were seen as fair sexual game for adults... (...) In most ancient cultures, both Eastern and Western, incest, adult-child sex, and pedophilia were commonplace."(199)
Tjonge, wat een geklets. Hier worden wat gemakkelijke waardeoordelen uitgesproken ... Seks is het beste vanaf 18 jaar. Seks vanaf je 18e is een teken van beschaving. Waarmee ze met gemak beschavingen en culturen en historische perioden veroordeelt waarbij er veel jonger aan seks werd / wordt gedaan, zie haar totaal foutieve oordelen over de middeleeuwen en zo meer.
En dan het idee dat het Westen van nu een 'geavanceerde beschaving' zou zijn. Niet erg sterk, als je denkt aan al het geweld tegen kinderen, het seksueel misbruik van kinderen, de uitbuiting van kinderen zoals beschreven in dit boek. Erg beschaafd, ja.
"The magazines are, for the most part, staffed by women, written by women, and targeted to girls — but the phantom male’s influence is unmistakable and oppressive."(279)
Wat een voorbeeld is van vrouwen die collaboreren met de verkeerde mannen / mannelijkheid. Maar ze formuleert het zo dat vrouwen daar niets aan kunnen doen, want die worden onderdrukt door mannen. Dat is wel heel gemakkelijk.
"What would a positive, progressive, socially responsible, proactive concept of girls’ sexuality look like? Right now, we don’t have good models for this."(367)
En hoe zou dat nu komen? Merkwaardige opmerking toch weer. Ze heeft zelf eerder de positieve ontwikkelingen in Europese landen rondom deze problematiek beschreven, maar op een of andere manier is ze niet van plan daar een voorbeeld aan te nemen. Het moet blijkbaar iets van Amerikaanse origine zijn? Vindt ze Europa te liberaal?
Dit is een wisselvallig en vaag boek. Het is ook een hypocriet boek. Er staan best goede kritieken in op de beeldvorming door de media, maar in de kern van de zaak is het net zo conservatief als veel andere boeken. Deze auteur zegt wel de hele tijd dat kinderlijke seksualiteit bestaat, dat het niet goed is om die te ontkennen, dat het belangrijk is om met kinderen te praten over dat soort zaken, maar tegelijkertijd breng ze op allerlei manieren de mening naar voren dat kinderen niets mogen doen voordat ze achttien zijn en liefst getrouwd.
Durham projecteert de hele tijd een 'volwassen' seksualiteit op jongeren, seks is voor haar altijd met anderen (relationeel) en blijkbaar omvat seks voor haar niet meer dan neuken. Ze is zo dubbelzinnig als wat over de seksualiteit van kinderen en heeft dat zelf niet eens door.
Daarnaast zegt ze tegenstrijdige dingen als dat al die media een verkeerd beeld oproepen van meisjes terwijl ze tegelijkertijd zegt ze dat ze niet wil censureren. Nou, die bedrijven zullen niet vrijwillig hun melkkoe slachten. Regulatie van bovenaf is nodig en dat zal betekenen dat bepaalde beeldvorming niet toegestaan kan worden. Zaken als marketing en reclame en media zijn diep verweven met het kapitalistische economische systeem. Zo lang dat niet fundamenteel socialer wordt zal er niet zo veel veranderen, denk ik.