Allison MOORE / Paul REYNOLDSAllison Moore en Paul Reynolds zijn verbonden aan de afdeling Sociale Wetenschappen van de Edge Hill University in de UK. De UK vormt dan ook de voornaamste achtergrond van de tekst, al wordt er zeker ook buiten de grenzen gekeken.
Dit boek gaat over allerlei tegenstrijdigheden op het vlak van seksualiteit. Seks is overal, maar er kan nog steeds nauwelijks op een constructieve manier over gepraat worden.
Dat is met name het geval als het gaat over seksualiteit en kinderen.
"Then conservative voices are reinforced, amplified and embraced. The dominant discourses are those of danger, risk and the need for repression, and these discourses are not just articulated by conservative voices, but are dominant in the voices for children’s protection and safeguarding. An interest in childhood and sexuality is viewed with suspicion, and the dominant and prevailing public discourses of disgust, shame and vilification are amplified. Common representations of childhood paint the child as innocent and sex as a prime form of adult corruption. Even within the field of childhood studies, the idea of children as sexually agentic subjects is rarely considered and when sexuality is addressed it is usually within a protectionist framework that positions sexuality as something that is dangerous to children and something they should be protected from." [mijn nadruk] (2)
Heel goed geformuleerd. Maar dat niet alleen. Ook wetenschappelijk onderzoek op dat terrein wordt gezien als onnodig en zelfs tegengewerkt. Er is dan ook weinig onderzoek: S. Jackson (1982) en Sandfort & Rademakers (1980) worden hier bijvoorbeeld genoemd.
"Sandfort and Rademakers (2000) provide a digest of largely psychological and empirical studies on childhood and sexuality, focused on children’s sexual behaviour in a way that does not simply reduce the child to an object of abuse." [mijn nadruk] (3)
Die laatste woorden zijn erg raak. Ook mij is opgevallen dat er een hoop 'onderzoek' is / in ieder geval gepubliceerd is naar kinderen als het gaat om seksueel misbruik, maar nauwelijks naar hun normale seksuele ontwikkeling. Gevolg: de koppeling 'kinderen' en 'seksualiteit' roept alleen maar negatieve gevoelswaarden op.
"Two of the overarching themes of this text are to provide a nuanced appraisal of both the strengths and weaknesses of the protectionist agenda, whilst exploring and assessing the less readily addressed position that children should be allowed to develop their sexual feelings in a more enabling and productive, but simultaneously and necessarily secure, context. Viewing children as sexually agentic is not necessarily synonymous with a libertarian position and that is not a perspective that this book subscribes to." [mijn nadruk] (6)
"... the protectionist framework stifles an agenda that seeks to explore the sexual needs, wants and desires of children and to question the boundaries of what is culturally, politically, legally and morally permissible or prohibitive. The idea of promoting the liberty of children to have some say in their sexual development or activities, or to better prepare children for sexual adulthood prior to their achieving an age of maturity, is considered dangerous rather than enabling." [mijn nadruk] (12)
De auteurs zijn kritisch op die benadering.
"This conception of child development was later reinforced by biological, medical and psychological studies describing the maturation process and attributing normal stages for mental, physical, emotional, cognitive social and language development (indicatively, Doherty and Hughes 2013; Smith et al. 2015). The body and sex were similarly understood as governed by natural processes of development. The body developed to fulfil ‘natural’ functions at puberty, and the primary functional determinant of sex was reproduction. Hence sex and sexuality were explored for functionality, and the normality of function, behaviours and desires. The centrality of reproduction focused research on sexuality upon the genitals – the ‘sex organs’ (Mort 2000)." [mijn nadruk] (24-25)
"This naturalised and developmental approach to both childhood and sexuality established a natural and normal order and pattern of growth, development and behaviour that was considered healthy, morally correct and socially functional." [mijn nadruk] (25-26)
"Likewise, traditionally, a normal, developmental conception of sexuality was age appropriate, heterosexual, monogamous, private, gendered and bound at least rhetorically to reproduction, and therefore conceived in monogamous family relationships (Weeks 2010)." [mijn nadruk] (26)
Zo gauw onderzoekers de nadruk gaan leggen op de 'normale' ontwikkeling van mensen, komen er al gauw hun eigen waarden en normen opduiken over wat 'normaal' is. Als je seks invult als puur biologisch en gericht op de voortplanting maak je een keuze waardoor je allerlei zaken zelfs niet wilt onderzoeken. Als daar ook nog gedrag aan gekoppeld wordt — dit is gedrag dat er bijhoort en dit is gedrag dat er niet bijhoort — dan is bijvoorbeeld masturberen slecht gedrag want niet gericht op de voortplanting en dat was dan ook de normatieve boodschap van die niet zo waardenvrije onderzoekers aan iedereen die met kinderen te maken had.
Wat dat betreft is de traditionele sexuologie van of uit de tijd van Kraft-Ebing eveneens gevaarlijk — want ondoordacht — normatief.
"The anti-psychiatry proponent Thomas Szasz, reflecting on this fusion of pseudo-scientific discourse with discourses of morality observed “Krafft-Ebing was not interested in liberating men and women from the shackles of sexual prejudice or the constraints of anti-sexual legislation. On the contrary, he was interested in supplanting the waning power of the church with the waxing power of medicine” (Szasz 1980: 19–20 cited in Oosterhuis 2002: 273). This concurs with Mort’s (2000) later articulation of medico-moral discourses as constituting sexual knowledge as dangerous and risky." [mijn nadruk] (28)
Mooi, die uitspraak van Szasz. Zo iemand als Kraft-Ebing is dus bezig met het propageren van bepaalde waarden en normen en suggereert dat dat wetenschappelijk noodzakelijk is. Het is zo gemakkelijk om hier lastige vragen bij te stellen: Waarom moeten verlangens naar seks gereguleerd worden? Waarom is — zoals Kraft-Ebing stelt — het Christendom juist de ideologie van waaruit dat reguleren moet plaatsvinden en niet bijvoorbeeld het Taoïsme? Waarom is monogamie daarin belangrijker dan polyamorie?
"Krafft-Ebing saw sexual desire as an innate, biological process that manifested itself differently in men and women. He likened male sexuality to a volcano, powerful and uncontrollable, whereas female sexuality, whilst biologically determined, only developed when she was introduced into the company of men."(28)
"[Havelock] Ellis defined courtship as the pursuit and conquest of the submissive female by the dominant male. Essential to successful courtship was female modesty"(29)
Dat zijn dus normatieve opvattingen, het zijn geen biologische gegevenheden. Maar zo worden ze wel gepresenteerd. En de invloed ervan is immens geweest: nog vandaag de dag denkt het merendeel van de bevolking in die termen.
Die ondoordachte en bekrompen normatieve opvattingen komen vervolgens ook terecht in de wetgeving. Hieronder een kernachtige samenvatting van dat gegeven.
"As we identified in Chap. 2, within contemporary Western discourses, the categories of childhood and youth are positioned as vulnerable, at risk and in need of protection. The legacy of eighteenth- and nineteenth-century constructions of childhood and sexuality continues to characterise children and young people as asexual or pre-sexual and “untroubled and untouched by the cares of the (adult) sexual world to come” (Renold 2005: 17). Young children are conceptualised as sexually unaware, separated from and unencumbered by the corrupting influences of adulthood, whilst older children and young people are seen as embarking on a stressful and turbulent transition to adult sexuality; a transition that must be carefully managed by adults if it is to be successful. Not surprisingly, these dominant constructions of childhood and sexuality become institutionalised in a range of discourses and, especially, in the area of law and policy concerning children and young people where sexuality can be seen as simultaneously absent and present (Moore and Prescott 2013). When law and policy does make explicit references to sexuality, it is couched within a protectionist, heteronormative and welfare discourse which portrays sexuality as something that adults inappropriately impose on children and from which they must be protected. Alternatively, sexuality is positioned within a context of risk and so-called ‘risk-taking’ behaviours whereby children and young people engage in sexual risk taking alongside other risk-taking activities, such as drug and alcohol consumption. (...) What is absent in contemporary law and policy is any meaningful sense of children and young people as sexual beings who are able to exercise choice and agency in the creation and expression of their gender and sexual identities." [mijn nadruk] (59-60)
"We will argue that law and policy concerning childhood and sexuality is underpinned by developmental assumptions about who/what children are and who they should become, with sexuality seen as “something done to children and not as something that can take place within a larger constellation of a child’s sexuality ... and ... once sexuality is realized in the body of a child it becomes cause for concern and adult intervention” (Egan and Hawkes 2009: 391). Although our main focus is on the legal framework and policy context of the United Kingdom, there will be a critical consideration of the efficacy of international treaties and conventions in the recognition of children as sexual beings and the realisation of their sexual rights." [mijn nadruk] (60-61)
"> We will argue that the failure to recognise the sexually agentic child within law and policy makes them more vulnerable to abuse and exploitation." [mijn nadruk] (61)
Dat gevaar van het idee 'kinderlijke onschuld' wordt goed uitgelegd:
"One facet of the ‘right’ kind of childhood (Burman 2003) that is evoked in discussions of child sexual abuse is childhood innocence, which Kitzinger (1997) claims can be deeply problematic for a number of reasons. First, she argues that the very notion of innocence is fetishised and sexualised by abusers. Second, when innocence is utilised as one of, if not the, markers of childhood, it serves to stigmatise the ‘knowing’ child which not only further victimises children who have been sexually exploited but also positions children who have acquired sexual knowledge beyond what is expected of them for their age outside the category of childhood and, therefore, in less need of protection. This is a dangerous and pernicious use of the term ‘innocence’. As Kitzinger (1997: 168) asks “if the violation of innocence is the criterion against which the act of sexual abuse is judged then violating a ‘knowing’ child becomes a lesser offence that violating an ‘innocent’ child”. Finally, the use and maintenance of childhood innocence acts as a powerful justification in denying children access to sexual knowledge, which ultimately makes them more vulnerable to abuse and exploitation (Robinson 2012). Evocation of childhood innocence can be counterproductive as it “creates unnecessary dependencies and prevents the child from developing competencies” (Roose and Bouverne de-Bie 2007: 433)" [mijn nadruk] (66)
Ik zou het niet beter kunnen zeggen. Wat dat laatste betreft vormen de Verenigde Staten het levende bewijs van de schade die dat veroorzaakt. Denk aan hoe sexting door jongeren daar gehanteerd wordt.
"The blanket criminalisation of children who create and share sexual images of themselves and the failure to distinguish between an individual who engages in consensual sexting and an individual who coerces someone into producing explicit images of themselves, or sends an unsolicited sexual image to another person or circulates an image shared privately and in confidence, illustrates the ambiguities and contradictions of the law in the regulation of youth sexuality." [mijn nadruk] (232)
En dat is nog positief uitgedrukt.
Er is altijd een hoop te doen geweest over de leeftijd waarop kinderen toestemming kunnen geven voor seksuele contacten. Meteen duiken dan weer die slechte theorieën op over wat bij een 'normale ontwikkeling' hoort. Heel de wetgeving is daar door besmet, zoals we hierboven zagen, wat gemakkelijk leidt tot criminalisering van seksueel gedrag van of met kinderen en jongeren.
"What is deemed the appropriate age for sexual consent is symbolically representative of the struggles to provide a demarcation between childhood and sexuality, where sexuality is a preserve of adulthood. As such is it always controversial, disputed and never satisfactorily resolved."(79)
"Consent is understood to be conceptualised through three common criteria: that the person is adequately informed to make a considered judgement; that they are free from coercion in making a decision; and that they are competent and capable of making a decision."(81)
Er wordt hier terecht kritiek geleverd op het idee dat kinderen niet in staat zijn beslissingen te nemen. Als ze goed geïnformeerd worden kunnen ze dat wel. Het is ook zo'n argument dat zichzelf in de staart bijt, want voldoen seksuele contacten tussen volwassenen wel aan die criteria? Heel vaak niet. Leeftijd als de kwantificatie van 'rijpheid' is vanwege alle mogelijk sociale en culturele verschillen gewoon een slechte maatstaf voor het vermogen tot toestemming.
Er zijn auteurs die goede argumenten geven voor een 'age of consent' van 14.
Die opvattingen over kinderen en jongeren zien we ook terug in de discussie over seksualisering, waarin de insteek is dat kinderen bepaalde dingen niet moeten zien of weten en dat ze daartegen beschermd moeten worden.
".. debates over the sexualisation of childhood focus on, amongst other things, ‘age inappropriate’ clothing, explicit sexual imagery in music videos, television programmes and films, and easy, frequently unfettered, access to sexual content on the internet. The public consensus and common sense assumptions about the impact of the sexualisation of culture on constructions of childhood in the abstract and the lived experiences of children in reality, are that it is inherently negative and damaging; that girls, in particular, come to see themselves and their worth only in terms of their adherence to narrowly defined normative standards of physical attractiveness." [mijn nadruk] (121)
".. the message is clear; children are being exposed to adult content and ideas and are being forced to grow up too quickly. With regards to the sexualisation of childhood these concerns about children experiencing too much too soon have been expressed in a number of reports written by child ‘experts’ that have been published in the Global North." [mijn nadruk] (124)
"Sexualisation is presented as a homogenous, identifiable phenomenon, pernicious in its scale and consequences and impacting on all children in a uniformly negative way. However, not all commentators agree with this interpretation of sexualisation as inherently harmful and there is considerable slippage in how the word can be used which begs the question, ‘Do we know what we talking about when we speak of sexualisation?’" [mijn nadruk] (125)
Het motief van die beeldvorming in de media is: hogere kijkcijfers / meer geld. Het gaat ze niet om seksuele bevrijding, het bestrijden van taboes, etc. Sterker nog: ze bevestigen alle mogelijke vormen van seksisme, rollenpatronen, het alleen afgaan op specifieke vormen van uiterlijk, en zo meer. En dat allemaal onder het mom van vrije meningsuiting en zo.
Maar het gekke is dus: niemand die rapporten schrijft om die media aan banden te leggen, omdat ze een beeldvorming propageren die normatief niet door de beugel kan. Nee, we laten de media hun gang gaan en doen heldhaftig pogingen om kinderen te beschermen tegen al die onzin van volwassenen. En met 'kinderen' bedoelen we dan vooral 'meisjes' die extra beschermd moeten worden. Het is puur seksisme en ook nog eens klassisme, want het zijn vooral de witte middenklasse meisjes die beschermd moeten worden. Bovendien wordt in de meeste onderzoeken niets gevraagd aan de kinderen zelf: het zijn volwassenen die aan het woord zijn over kinderen.
"Despite the fact that sexualisation is portrayed as a pervasive process whose harmful effects are inescapable, boys are not subjected to the same level of scrutiny as girls who are positioned as especially vulnerable and in need of protection in debates over sexualisation. With the exception of the Family Lives (2012) report which considers the impact of representations of hypermasculinity on the way boys develop their gender and sexual identities, boys are largely absent in the literature on sexualisation.**" [mijn nadruk] (129)
"So, although the focus is on girls, it is not all girls who are considered at risk and/or in need of protection. It is white, middle-class girls who need to be protected from the corrupting influence of their working-class counterparts; the “picture [is one] of overly sexual displays of ‘low culture’ rupturing the innocence of middle and upper middle class girls” (Egan and Hawkes 2008b: 306). Boys may be absent from the discussions on sexualisation but so too are a significant proportion of girls."(131)
"To assume that children are unaware of sex and sexuality is an imposition of adult fantasies of childhood innocence. It is impractical, impossible, and we would argue undesirable, to attempt to shield children from all the changes in the social organisation of sexuality in the twenty-first century; to wrap them in a hermetically sealed bubble until they reach the arbitrary age of adulthood. Instead, children need to develop skills to be able to navigate their way through the sexualised cultures in which they live and to learn how to read texts selectively and critically." [mijn nadruk] (138)
Een puntje van kritiek bij die laatste zinsnede: het is dan beter om te spreken van de media, het gaat niet alleen om teksten.
"Focusing on two specific areas that have generated much controversy (‘sexting’ and online pornography) we will suggest that the risks posed to children are exacerbated by adults’ desires to protect and maintain their innocence."(227)
Precies: de volwassenen zijn meestal het probleem, niet de kinderen.
"Evaluations of how far sexuality in society has changed in the last century — whether positive or more cautious about that change — generally agree that there is more sexual information and materials available to people and that they are able to access and benefit from it. Yet the availability, accessibility, volume and diversity of sexual information available does not have a necessary relationship to greater knowledge and understanding." [mijn nadruk] (209)
Nee, want veel van die informatie zit vol met de verkeerde waarden en normen. Het is zoiets als met tv-kanalen: wat maakt het uit of je er 20 of 500 hebt als de inhoud van al die kanalen niet deugt? Zo is het hier ook. Allerlei media laten naakt en seks zien, meer dan ooit, maar wat zijn de achterliggende bedoelingen ervan, van welke waarden en normen wordt uitgegaan? Kijk naar hoe mannen over vrouwen praten en het is duidelijk dat méér informatie niets te maken heeft met fundamentele veranderingen in kennis, houding, oordelen, gedrag.
Dit boek doet wat het belooft en geeft een uitgebreid overzicht van de discussies rondom het thema 'kinderen / jongeren en seksualiteit.' Het gaat over zaken waarover mensen niet willen praten en waar wetenschappelijk onderzoek wordt tegengewerkt dan wel als overbodig wordt gezien omdat de eigen seksualiteit van kinderen wordt ontkend vanuit de ideologie van 'het onschuldige kind' dat 'beschermd moet worden'.
Ik ben blij dat de auteurs zo helder uitleggen waarom zowel het taboe als dat protectionistische standpunt bijzonder onverstandig zijn en geen recht doen aan kinderen. Ook de kritiek op opvattingen over 'de normale ontwikkeling van het kind' wordt eindelijk eens goed geformuleerd. Een goed boek, dit. En ik heb bepaalde onderwerpen nog niet eens genoemd. Nog twee mooie citaten:
"Once children are characterised as less competent, less rational and more immature than adults, the adult preserve of sexuality comes to be seen as something that is ‘naturally’ and ‘inevitably’ harmful for children and that, therefore, they must be protected from."(13)
"Innocence renders ignorance a virtue."(94)